Epigenetica

1) Definitie

Ons DNA bevat de code voor het leven, en vertelt de cellen in ons lichaam wat ze moeten doen. Niet elke cel in ons lichaam moet hetzelfde doen, dus niet elke cel gebruikt dezelfde delen van het DNA. De cel bepaalt welk deel van het DNA het gebruikt, door de chemische structuur van het DNA te veranderen. Dit gebeurt via ‘epigenetica’, van het Griekse woord “epi” wat “op” betekent. De definitie van epigenetica is dus de chemische structuur van het DNA, welke genexpressie reguleert (oftewel: welk deel van het DNA door de cel gebruikt wordt). 

2) Voorbeelden

Epigenetica verschilt niet alleen tussen verschillende cellen, maar ook tussen verschillende individuen. Epigenetica kan door onze omgeving worden beïnvloedt. Dit betekent dat onze omgeving invloed heeft op het functioneren van onze cellen! Een erg goed voorbeeld is roken. Roken kan onze epigenetica veranderen, en wetenschappers hebben ontdekt dat deze veranderingen vaak langdurig zijn [1]. Stoppen met roken kan een deel van de epigenetische veranderingen ongedaan maken [2]. Stress en dieet zijn andere goede voorbeelden van hoe onze omgeving epigenetica kan veranderen [3,4], en in één van onze blogs wordt dit uitgelegd [5].

3) Overerven

Al deze omgevingsfactoren beïnvloeden niet alleen jouw eigen epigenetica. Roken, blootstelling aan giftige stoffen, dieet en stress tijdens de zwangerschap beïnvloeden ook de epigenetische profielen van het ongeboren kind. Dit mechanisme bereidt het kind voor op de omgeving waarin het geboren zal worden, maar vaak heeft het ongezonde effecten op de gezondheid van het kind [6]. Wetenschappers hebben ook laten zien dat niet alleen de epigenetische profielen van mensen die een trauma hebben ondergaan is veranderd, maar óók dat van hun kinderen [7]. Dit toont aan dat de mentale gezondheid van de ouders invloed kan hebben op de epigenetische gezondheid van hun kinderen. Maar dat betekent niet per se dat epigenetica erfelijk is.

Kortom, epigenetica geeft ons plasticiteit om ons aan te passen aan onze omgeving, die constant verandert. Dit betekent dat we onze eigen gezondheid voor een deel kunnen beïnvloeden door zo gezond mogelijk te leven.

References

Image by Science Photo Library, NTB (Credits CC-BY-NC)

[1] Zeilinger, S., Kühnel, B., Klopp, N., Baurecht, H., Kleinschmidt, A., Gieger, C., Weidinger, S., Lattka, E., Adamski, J., Peters, A., Strauch, K., Waldenberger, M., & Illig, T. (2013). Tobacco smoking leads to extensive genome-wide changes in DNA methylation. PloS one, 8(5), e63812. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0063812

[2] McCartney, D. L., Stevenson, A. J., Hillary, R. F., Walker, R. M., Bermingham, M. L., Morris, S. W., Clarke, T. K., Campbell, A., Murray, A. D., Whalley, H. C., Porteous, D. J., Visscher, P. M., McIntosh, A. M., Evans, K. L., Deary, I. J., & Marioni, R. E. (2018). Epigenetic signatures of starting and stopping smoking. EBioMedicine, 37, 214–220. https://doi.org/10.1016/j.ebiom.2018.10.051

[3] Klengel, T., & Binder, E. B. (2015). Epigenetics of Stress-Related Psychiatric Disorders and Gene × Environment Interactions. Neuron, 86(6), 1343–1357. https://doi.org/10.1016/j.neuron.2015.05.036

[4] Dolinoy, D. C., Weidman, J. R., Waterland, R. A., & Jirtle, R. L. (2006). Maternal genistein alters coat color and protects Avy mouse offspring from obesity by modifying the fetal epigenome. Environmental health perspectives, 114(4), 567–572. https://doi.org/10.1289/ehp.8700

[5] How Diet Influences Gene Expression – Eat2BeNice (newbrainnutrition.com)

[6] Li, S., Chen, M., Li, Y., & Tollefsbol, T. O. (2019). Prenatal epigenetics diets play protective roles against environmental pollution. Clinical epigenetics, 11(1), 82. https://doi.org/10.1186/s13148-019-0659-4

[7] Yehuda, R., Daskalakis, N. P., Bierer, L. M., Bader, H. N., Klengel, T., Holsboer, F., & Binder, E. B. (2016). Holocaust Exposure Induced Intergenerational Effects on FKBP5 Methylation. Biological psychiatry, 80(5), 372–380. https://doi.org/10.1016/j.biopsych.2015.08.005