Lizanne JS Schweren, PhD, is a postdoctoral research associate in the Eat2beNICE project at the University Medical Center Groningen, the Netherlands. Her background is in long-term outcomes of stimulant treatment for ADHD, developmental psychiatry and neuroscience.
1) Definitie
Voedingssupplementen zijn pillen, capsules, tabletten of vloeistoffen waar voedingsstoffen inzitten. Ze bevatten bijvoorbeeld (multi-)vitamines, mineralen of visolie. Zoals het woord suggereert, zijn voedingssupplementen bedoeld om de voeding aan te vullen. Mensen kunnen voedingssupplementen nemen wanneer ze niet voldoende voedingsstoffen binnenkrijgen via hun dagelijkse voeding. Voedingssupplementen zijn geen medicijnen. Ze zijn niet bedoeld om ziekten te behandelen, voorkomen of genezen.
1) Beschrijving
Voedingssupplementen
Heb jij wel eens een voedingssupplement gebruikt, zoals (multi)vitamine of visolie? Voedingssupplementen zijn erg gemakkelijk te verkrijgen. Je kunt ze kopen bij de supermarkt of drogist. En er zijn veel verschillende soorten: multivitamines, enkelvoudige vitamines, vetzuren, vezels, mineralen, antioxidanten… Waar begin je? In dit blog helpen we je op weg met een aantal feiten en fabels over voedingssupplementen.
Wat zijn voedingssupplementen?
Voedingssupplementen, ook wel dieetsupplementen, voedingsstofsupplementen of kortweg supplementen genoemd, zijn pillen, capsules, tabletten of vloeistoffen waar voedingsstoffen inzitten. Ze bevatten bijvoorbeeld (multi-)vitamines, mineralen of visolie. Zoals het woord suggereert, zijn voedingssupplementen bedoeld om de voeding aan te vullen. Mensen kunnen voedingssupplementen nemen wanneer ze niet voldoende voedingsstoffen binnenkrijgen via hun dagelijkse voeding. Voedingssupplementen zijn geen medicijnen. Ze zijn niet bedoeld om ziekten te behandelen, voorkomen of genezen. In de Verenigde Staten is het zelfs bij wet verboden om te stellen dat voedingssupplementen een ziekte kunnen behandelen of voorkomen [1]. Let op: voedingssupplementen zijn niet hetzelfde voedselsupplementen. Voedselsupplementen (‘food additives’ in het Engels) zijn chemische stoffen die aan voeding worden toegevoegd om de smaak, kleur of houdbaarheid van producten te veranderen.
Wat zijn de ingrediënten van voedingssupplementen?
De belangrijkste ingrediënten van voedingssupplementen zijn voedingsstoffen. Deze voedingsstoffen zijn natuurlijke stoffen, synthetische stoffen of een combinatie van beide. Natuurlijke voedingsstoffen worden onttrokken uit dieren als kippen of vissen, of uit planten als algen of sojabonen. Synthetische voedingsstoffen worden door de mens gemaakt, bijvoorbeeld in een fabriek. Sommige voedingsstoffen zoals bepaalde vitamines zijn essentieel voor een gezond leven. Van andere voedingsstoffen, zoals plant pigmenten of polyfenolen is niet aangetoond dat ze essentieel zijn voor een gezond leven, maar wordt wel gedacht dat ze kunnen bijdragen aan een betere gezondheid. Naast voedingsstoffen bevatten de meeste voedingssupplementen ook zogenaamde hulpstoffen als water, cellulose of zetmeel om de voedingsstoffen bij elkaar te houden, kleurstoffen, smaakstoffen en conserveermiddelen.
Heb ik voedingssupplementen nodig?
Voedingssupplementen zijn bedoeld om mensen te helpen alle belangrijke voedingsstoffen binnen te krijgen die nodig zijn voor een goede gezondheid. In principe kun je al deze voedingsstoffen ook binnenkrijgen door gezond te eten. Veel landen, waaronder de Verenigde Staten en Nederland, hebben richtlijnen gepubliceerd waarin staat beschreven hoe een gezond dieet eruit ziet (kijk voor de Nederlandse richtlijnen bijvoorbeeld eens op www.voedingscentrum.nl). Mensen die gezond zijn en zich in grote lijnen houden aan de richtlijnen voor een gezonde voeding, krijgen alle voedingsstoffen binnen die ze nodig hebben. Deze mensen hebben geen voedingssupplementen nodig.
In twee situaties kan het toch verstandig zijn om voedingssupplementen te gebruiken. Ten eerste kan een dokter je aanraden voedingssupplementen te nemen wanneer je ziek bent, of wanneer in je in een zogenaamde risicogroep valt. Voorbeelden van risicogroepen die baat (kunnen) hebben bij specifieke voedingssupplementen zijn zwangere vrouwen, pasgeboren baby’s en mensen met een stofwisselingsziekte. Ten tweede kan het nuttig zijn om voedingssupplementen te gebruiken wanneer jouw dieet niet voorziet in alle voedingsstoffen die je nodig hebt. Dit kan het geval zijn wanneer je bijvoorbeeld kiest voor een veganistisch dieet.
Let op: als je, ondanks een gezond dieet, klachten ervaart die passen bij een tekort aan voedingsstoffen, is het altijd verstandig om advies te vragen van een arts of diëtist. Mogelijk behoor je zonder dat te weten tot een risicogroep voor wie het gebruik van voedingssupplementen wordt aangeraden.
Waarom gebruiken zoveel mensen voedingssupplementen?
In Nederland gebruikt 43% van de volwassenen wel eens voedingssupplementen [3]. In de winter ligt dit percentage nog wat hoger. Het percentage ligt niet ver van dat van de Verenigde Staten, waar ongeveer 50% van de mensen tenminste een keer per maand een voedingssupplement gebruikt [4]. Meer dan driekwart van alle voedingssupplementen in de Verenigde Staten worden gekocht worden zonder aanbeveling van een arts of gezondheidsprofessional [5]. Het is interessant dat juist mensen die de voedingssupplementen het minst hard nodig hebben, ze het vaakst gebruiken: gebruikers van voedingssupplementen zijn – gemiddeld genomen – meer lichamelijk actief, roken minder, drinken minder vaak teveel, en hebben minder vaak over- of ondergewicht, vergeleken met mensen die geen voedingssupplementen gebruiken [6].
Het meest gebruikte voedingssupplement in de Verenigde Staten is een samengestelde capsule van verschillende vitamines en mineralen (32%). Daarna volgen calciumtabletten (12%) en omega-3 vetzuren en visolie (10%). De meeste mensen die voedingssupplementen gebruiken, doen dit omdat ze gezond willen blijven of hun gezondheid willen verbeteren. Andere nemen voedingssupplementen voor sterkere botten, of om zich energieker te voelen. Slechts een klein percentage (4%) van alle gebruikers van voedingssupplementen doet dit om hun mentale gezondheid te verbeteren [5].