Carolina Ramos is a research associate at the Group of Psychiatry, Mental Health and Addictions, Vall d'Hebron Research Institute (VHIR), Barcelona (Spain), conducting studies in neurodevelopment disorders, especially in ADHD.
Depressie is een psychische aandoening. Wereldwijd is het de meest beperkende en terugkerende stress-gerelateerde aandoening die de levenskwaliteit van de getroffen mensen sterk beïnvloedt [1, 2]. De geschatte prevalentie van majeure depressieve stoornis (MDD) bedraagt 4,4% van de wereldbevolking, wat neerkomt op 322 miljoen mensen met een depressie [WHO].
Symptomen
De symptomen van depressie omvatten een sombere stemming, anhedonie (het onvermogen om plezier te voelen), prikkelbaarheid, concentratieproblemen, veranderingen in eetlust en slaap [3]. Depressie wordt ook in verband gebracht met psychologische en functionele stoornissen, cognitieve problemen, een verhoogd risico op suïcidaal gedrag, en een verhoogde mortaliteit [4].
Oorzaken van depressie
De meest gebruikte theorie om depressieve symptomen te verklaren wijst op verlaagde niveaus van neurotransmitters (serotonine, noradrenaline en dopamine) die zorgen voor de signaaloverdracht tussen hersencellen. De meest gebruikte behandeling voor depressie is het voorschrijven van antidepressiva, die de neurotransmitter-tekorten compenseren. Recente onderzoeksbevindingen hebben echter aangetoond dat depressieve patiënten een veranderde darmflora hebben [5] [6] [7]. Dit zorgt voor nieuwe theorieën die worden onderzocht om de fysiologie van depressie beter te begrijpen.
Eén daarvan is het bestuderen van de darmflora, oftewel de microorganisen die in de darmen leven, en die communiceren met de hersenen via de darm-hersen-as. Deze verbinding is bidirectioneel en zorgt voor belangrijke, complexe communicatie tussen de darmen en de hersenen [8]. De hersenen beïnvloeden het maagdarmkanaal, en de darmen beïnvloeden de hersenfuncties, vooral de functies die betrokken zijn bij stress [9]. De ontregeling van deze communicatie is duidelijk bij patiënten met een depressie. Al deze bevindingen suggereren dat depressie tegenwoordig niet alleen moet worden opgevat als een mentale stoornis van de hersenen, maar als een meer systemische stoornis waarbij ook de darmen betrokken zijn. Ook ontsteking speelt een rol bij depressie, iets wat al in 2001 is aangetoond [10]. Recenter onderzoek wijst uit dat veranderingen in de darmflora (als gevolg van bijv. ziekte, stress ofverandering in voeding) kunnen leiden tot een systemische ontsteking die het centrale zenuwstelsel bereikt.
Toekomstig onderzoek moet daarom de rol van darmflora bij depressie verder onderzoeken, niet alleen als oorzaak maar ook als toepassing voor nieuwe medicatie.
Probiotica
Er zijn al enkele klinische studies uitgevoerd met probiotica. Dit zijn levende micro-organismen die de darmen bewonen en bijdragen aan de menselijke gezondheid. Deze onderzoeken hebben aangetoond dat probiotische bacteriën positieve effecten hebben op het centrale zenuwstelsel en suggereren dat dosering de mentale functie zou kunnen verbeteren bij patiënten met depressie en andere mentale stoornissen [11]. Het moduleren van de samenstelling van het microbioom kan dus de hersenen en het gedrag beïnvloeden via het communicatiekanaal tussen de darmen en de hersenen [12][13]. Andere studies tonen ook aan dat probioticabehandeling het depressieve gedrag duidelijk vermindert [14] en dat probiotica ingenomen door patiënten hebben geleid tot antidepressieve reacties [15]. Toch staat dit onderzoek nog in de kinderschoenen.
Deze bevindingen helpen om de pathofysiologie van depressie op te helderen en de noodzaak aan te tonen van onderzoek naar nieuwe therapeutische strategieën om de behandeling ervan te verbeteren. In het verlengde hiervan en met het oog op de toekomst verdient het verzamelde bewijsmateriaal toenemende aandacht in de biologische psychiatrie van depressie [16] en zullen nieuwe behandelingen voor depressie rekening moeten houden met de darmflora.